संगीत आणि लहान मुलं यांच परमेश्वराशी काही अनोखं नातं असावं असं मला नेहमी वाटत आलं आहे. दोन्हीही निष्कपट, निष्कलंक आणि त्यांच्या लीलाही तितक्याच मनोहारी...!!! मला तर असं वाटतं कि परमेश्वराने आधी संगीत निर्मिले आणि मग, ते संगीत ऐकत, विश्वाची उत्पत्ती केली असावी. त्या सुंदर संगीताचेच सार आणि त्याची व्यापकता, विशालता या विश्वात ठायी-ठायी उतरलेली दिसते.
स्वर आधी कि नाद या कोड्यात न जाता मी संगीताला नेहमीच पूजत आलो आहे. मला स्वर, राग यांची माहिती नक्कीच कमी असेल किंबहुना काहीच नसेल, पण खरंच जेव्हा एखादं श्रवणीय संगीत ऐकू येतं, तेव्हा मी भान हरपून जातो. अशी दिव्यत्वाची प्रचिती आपल्यापैकी अनेकांनीही घेतली असेल.
झाडांच्या पानांची सळ-सळ, वाऱ्याचा वाहताना येणारा आवाज, पक्ष्यांची किलबिल, गाड्यांची वाहतूक, मनुष्य, प्राण्यांची गर्दी अशा सर्वच ठिकाणी नाद आणि पर्यायाने संगीत आहे. जिथे हालचाल आहे, तिथे संगीत आहे. जिथे हालचाल आहे, तिथे चैतन्य आहे. अर्थात, जिथे संगीत आहे, तिथे चैतन्य आहे.
मला स्वरही आवडतात आणि नादही आवडतो. पण स्वरांपेक्षा माझा ओढा नादाकडेच अधिक..!!! तो नाद जर "संतूर" मधून येत असेल, तर माझे मन भान हरपूनच जाते. सोबतीला तबला असेल तर स्वर्ग मजसाठी दोन बोटेच...!!!
संतूरमधून येणारा हळुवार नाद मनावर मोहिनी टाकतो. मनाच्या एका कोपऱ्यात लपलेल्या आपल्या अंतरात्म्याला हळुवारपणे साद घालतो. परमेश्वराच्या समीप नेतो.
पं. शिवकुमार शर्मा हे एक अग्रगण्य संतूर वादक...!!! त्यांचा मुलगा राहुल शर्मा हे पण संतूर वादकच...!!! एके रात्री त्यांचं (राहुल शर्मा) संतूर वादन मी TV वर पाहत बसलो होतो. संपूर्ण एक तास तो कार्यक्रम मी, स्तब्ध होऊन, बघत होतो. खरं तर अनुभवत होतो. त्या रात्रीच मी संतूर वाद्याचा दिवाना, भक्त झालो.
आता काहींना असे वाटेल कि मी आता संतूर शिकायला सुरुवात करतो कि काय? पण तसे काही नाही. तो माझा विचार पण नाही. कारण अशाने, "मला हे वाजवता येतं" या अहंकाराने, मी त्या वाद्याची मधुरता आस्वादण्याचे विसरून जाईन, असे मला वाटते. लीनता आल्याव्यतिरिक्त मी त्याचा आस्वाद कसा घेऊ शकेन? पंच-पक्कवान्नाचा आस्वाद घ्यायचा असेल तर आपल्याला मान वाकवुनच घास घ्यावा लागतो. प्रिय व्यक्तीपुढे, दिव्यत्वापुढे मान झुकतेचं. परमेश्वराची भक्ती मान झुकवुनच केली जाते.
मीरा-राधेने श्रीकृष्णाला, हनुमान-शबरीने श्रीरामांना, भक्ताने परमेश्वराला अनुभवावे, पहावे तसे मला या वाद्याप्रती अनुभवायचे आहे.
या वाद्यासोबत तबल्याची साथ असेल तर येणारी रंगात काही औरच...!!! तबल्याच्या कणखरपणात याचा मंजुळ स्वर मिसळला कि कर्णमधुरता आणखी वाढते. पुरुषाला प्रकृतीची साथच जणू...!!! मंजुळ बासरीच्या स्वरात संतूरचा स्वर कोलाहल वाढवणारा न होता आणखीनच मंजुळ होतो...!!! पं. शिवकुमार शर्मा आणि पं. हरिप्रसाद चौरसिया यांची जुगलबंदी ऐकाच....!!! जसा सुंदर आवाज ऐकताना आपल्याला स्वर्गीय गंधर्वांची आठवण येते, तसेच हि जुगलबंदी ऐकतानाही स्वर्गसुखाची अनुभूती येते...!!!
अनेक विमान लँड झाल्यावर, transit-time मध्ये जे संगीत वाजवतात ते हेच संतूर, तबला, बासरी यांचं fusion असतं. ते मला नेहमीच आवडतं. पण यामध्ये एक वाद्य संतूर असतं, हे मला आता त्या रेकॉर्डिंग्स ऐकताना आठवू लागलं आहे.
एक शब्दही न बोलता, संतूर माझ्याशी खूप काही बोलून जातं. प्रेम व्यक्त करायला शब्दांची गरज नसते, हे ही शिकवून जातं. स्पर्श न करताही रोमांच उभं करतं. अस्थिर मनाला स्थिर करतं. दुःख दूर सारून सुखाची अनुभूती देतं.
माझे शब्द, माझी पुस्तकं, गीत-संगीत, थोडेच असलेले जवळचे लोकं इतकीच माझी संपदा...!!! त्यात आता संतूरचीही भर पडली आहे. तुम्हीही संगीताचा आस्वाद घ्यावा... आणि हो, संतूरच्या रेकॉर्डिंग्स असतील तर मला जरूर पाठवा...!!!
